महात्मा फुले मागासवर्ग विकास महामंडळाच्या विविध योजना
अनुसूचित जाती व नवबौद्ध नागरिकांना स्वयंरोजगारासाठी अर्थसहाय्य उपलब्ध करुन देण्याच्या उद्देशाने महाराष्ट्र शासनाने 10 जुलै 1978 रोजी महात्मा फुले मागासवर्ग विकास महामंडळाची स्थापना केली. हे महामंडळ महाराष्ट्र शासनाच्या सामाजिक न्याय विभागाच्या अंतर्गत कार्यरत आहे. महामंडळाचे अधिकृत भागभांडवल 500 कोटी रुपयांचे असून 51 टक्के भांडवल राज्य शासन व 49 टक्के भागभांडवल केंद्र शासनाचे आहे. महामंडळ केंद्र व राज्य शासन पुरस्कृत योजना राबवित असून महामंडळाला निधी राज्य व केंद्र शासनाकडून प्राप्त होतो. महामंडळाचे मुख्यालय मुंबई येथे असून सर्व जिल्ह्यात जिल्हा कार्यालये व विभागीय स्तरावर प्रादेशिक कार्यालये कार्यरत आहेत.
तसेच महात्मा फुले मागासवर्ग विकास महामंडळामार्फत अनुसूचित जातीतील नवबौद्ध, खाटीक, होलिया, मेहतर, वाल्मिकी, बुरड या समाजातील सुशिक्षित व अशिक्षित बेरोजगार युवक व युवतीकरीता स्वयंरोजगार करुन त्यांचा विकास व्हावा या उद्देशाने विविध योजना राबविण्यात येतात.
प्रशिक्षण योजना
अनुसूचित जातीच्या लाभधारकास व्यवसायासाठी लागणारे तांत्रिक कौशल्य प्राप्त करण्यासाठी व संबंधित तांत्रिक व्यवसाय सुरू करण्याकरिता विविध व्यावसायिक ट्रेडचे शासनमान्य संस्थामार्फत (3महिने ते 6 महिन्यापर्यंत) मोफत प्रशिक्षण देण्यात येते. उदा. शिवणकला, ब्युटीपार्लर, इलेक्ट्रीक वायरमन, टर्नर, फिटर, रेफ्रिजरेटर अँड एअर कंडिशनिंग, मशिनवर स्वेटर विणणे, खेळणी बनविणे, नळ जोडणी, टी.व्ही. व रेडिओ/टेपरेकॉर्डर, मेकॅनिक, संगणक प्रशिक्षण, मोटर वाईडिंग, फॅब्रिकेटर/वेल्डिंग, ॲटोमोबाईल रिपेरिंग (टू, थ्री, फोर व्हीलर) पेंटिंग (ऑटोमोबाईल्स), मशरुम, वाहनचालक, चर्मोद्योग, घड्याळ दुरुस्ती, फोटोग्राफी, कंपोझींग, बुक बायडिंग, सुतारकाम, मोबाईल दुरुस्ती इत्यादी.
प्रशिक्षणार्थींना खालीलप्रमाणे विद्यावेतन देण्यात येते.1. स्थानिक प्रशिक्षणार्थ्याला 300 रूपये- प्रति महिना
2. महानगरपालिका क्षेत्रात 500 रूपये- प्रति महिना
3. प्रशिक्षण प्रशिक्षणार्थींच्या जिल्ह्याबाहेर असल्यास 600 रूपये- प्रति महिना प्रशिक्षणार्थींस विद्यावेतन देण्यात येते.
4. प्रशिक्षण फी प्रशिक्षण देणाऱ्या संस्थांना महामंडळामार्फत देण्यात येते.
बीज भांडवल योजना
महात्मा फुले विकास महामंडळाला प्राप्त होणाऱ्या भागभांडवलामधून बीज भांडवल योजना राबविण्यात येते.
योजनेचे स्वरुप खालीलप्रमाणे1. प्रकल्प मर्यादा 50,000 रूपये ते5 लाख रूपयांपर्यंत
2. प्रकल्प मर्यादेच्या 20 टक्के बीज भांडवल कर्ज महामंडळामार्फत 4 टक्के द.सा.द.शे. व्याजदराने देण्यात येते. सदर राशीमध्ये महामंडळाच्या अनुदानाचा 10,000 रूपयांचा समावेश आहे.
3. बँकेचे कर्ज 75 टक्के देण्यात येते व सदर कर्जावर बँकेच्या नियमाप्रमाणे व्याजदर आकारण्यात येतो.
4. महामंडळाचे व बँकेच्या कर्जाची परतफेड एकाच वेळेस ठरवून दिलेल्या समान मासिक हप्त्यानुसार 3 ते 5 वर्षांच्या आत करावी लागते.
5. अर्जदारास 5टक्के स्वत:चा सहभाग भरावयाचा आहे.
तरी इच्छुक उमेदवारांना संपर्क साधण्यासाठी पत्ता किंवा अधिक माहितीसाठी बरॅक नं. 18 सचिवालय जिमखान्यामागे, बॅकबे रेक्लेमेशन, मुंबई 400021, दूरध्वनी क्र. 022-22023791, फॅक्स -22023791 येथे संपर्क करावा.
मुख्य कार्यालयाचा पत्ता- एन-1, जुहू सुप्रिम शॉपिंग सेंटर, गुलमोहर क्रॉस रोड क्र.9, जे.व्ही.पी.डी. स्कीम जुहू, मुंबई-400 049, दूरध्वनी क्र. 26202852/ 26200351, फॅक्स-022-26705173 असा आहे.
तसेच महात्मा फुले मागासवर्ग विकास महामंडळामार्फत अनुसूचित जातीतील नवबौद्ध, खाटीक, होलिया, मेहतर, वाल्मिकी, बुरड या समाजातील सुशिक्षित व अशिक्षित बेरोजगार युवक व युवतीकरीता स्वयंरोजगार करुन त्यांचा विकास व्हावा या उद्देशाने विविध योजना राबविण्यात येतात.
प्रशिक्षण योजना
अनुसूचित जातीच्या लाभधारकास व्यवसायासाठी लागणारे तांत्रिक कौशल्य प्राप्त करण्यासाठी व संबंधित तांत्रिक व्यवसाय सुरू करण्याकरिता विविध व्यावसायिक ट्रेडचे शासनमान्य संस्थामार्फत (3महिने ते 6 महिन्यापर्यंत) मोफत प्रशिक्षण देण्यात येते. उदा. शिवणकला, ब्युटीपार्लर, इलेक्ट्रीक वायरमन, टर्नर, फिटर, रेफ्रिजरेटर अँड एअर कंडिशनिंग, मशिनवर स्वेटर विणणे, खेळणी बनविणे, नळ जोडणी, टी.व्ही. व रेडिओ/टेपरेकॉर्डर, मेकॅनिक, संगणक प्रशिक्षण, मोटर वाईडिंग, फॅब्रिकेटर/वेल्डिंग, ॲटोमोबाईल रिपेरिंग (टू, थ्री, फोर व्हीलर) पेंटिंग (ऑटोमोबाईल्स), मशरुम, वाहनचालक, चर्मोद्योग, घड्याळ दुरुस्ती, फोटोग्राफी, कंपोझींग, बुक बायडिंग, सुतारकाम, मोबाईल दुरुस्ती इत्यादी.
प्रशिक्षणार्थींना खालीलप्रमाणे विद्यावेतन देण्यात येते.1. स्थानिक प्रशिक्षणार्थ्याला 300 रूपये- प्रति महिना
2. महानगरपालिका क्षेत्रात 500 रूपये- प्रति महिना
3. प्रशिक्षण प्रशिक्षणार्थींच्या जिल्ह्याबाहेर असल्यास 600 रूपये- प्रति महिना प्रशिक्षणार्थींस विद्यावेतन देण्यात येते.
4. प्रशिक्षण फी प्रशिक्षण देणाऱ्या संस्थांना महामंडळामार्फत देण्यात येते.
बीज भांडवल योजना
महात्मा फुले विकास महामंडळाला प्राप्त होणाऱ्या भागभांडवलामधून बीज भांडवल योजना राबविण्यात येते.
योजनेचे स्वरुप खालीलप्रमाणे1. प्रकल्प मर्यादा 50,000 रूपये ते5 लाख रूपयांपर्यंत
2. प्रकल्प मर्यादेच्या 20 टक्के बीज भांडवल कर्ज महामंडळामार्फत 4 टक्के द.सा.द.शे. व्याजदराने देण्यात येते. सदर राशीमध्ये महामंडळाच्या अनुदानाचा 10,000 रूपयांचा समावेश आहे.
3. बँकेचे कर्ज 75 टक्के देण्यात येते व सदर कर्जावर बँकेच्या नियमाप्रमाणे व्याजदर आकारण्यात येतो.
4. महामंडळाचे व बँकेच्या कर्जाची परतफेड एकाच वेळेस ठरवून दिलेल्या समान मासिक हप्त्यानुसार 3 ते 5 वर्षांच्या आत करावी लागते.
5. अर्जदारास 5टक्के स्वत:चा सहभाग भरावयाचा आहे.
तरी इच्छुक उमेदवारांना संपर्क साधण्यासाठी पत्ता किंवा अधिक माहितीसाठी बरॅक नं. 18 सचिवालय जिमखान्यामागे, बॅकबे रेक्लेमेशन, मुंबई 400021, दूरध्वनी क्र. 022-22023791, फॅक्स -22023791 येथे संपर्क करावा.
मुख्य कार्यालयाचा पत्ता- एन-1, जुहू सुप्रिम शॉपिंग सेंटर, गुलमोहर क्रॉस रोड क्र.9, जे.व्ही.पी.डी. स्कीम जुहू, मुंबई-400 049, दूरध्वनी क्र. 26202852/ 26200351, फॅक्स-022-26705173 असा आहे.
एन.एस.एफ.डी.सी. मुदती कर्ज योजना
या योजनेची प्रकल्प मर्यादा 5 लाख रुपयांपर्यंत आहे. महामंडळाकडून 20 टक्के बीजभांडवल 4 टक्के दराने दिले जाते. यात 10 हजार रुपयांपर्यंत अनुदानाचाही समावेश आहे. अर्जदाराचा सहभाग 5 टक्के असतो तर एन.एस.एफ.डी.सी. च्या (राष्ट्रीय अनुसूचित जाती वित्त व विकास निगम ) कर्जावर 6 टक्के व्याज दर आकारण्यात येतो. कर्जाची परतफेड करण्याची मुदत 5 वर्षांपर्यंत आहे. तसेच योजनेंतर्गत 5 ते 30 लाख रुपयांपर्यंतच्या कर्जासाठी 8 टक्के व्याज दराने कर्ज उपलब्ध करुन देण्यात येते.
एन.एस.एफ.डी.सी. सूक्ष्म पतपुरवठा योजना
या योजनेंतर्गत 50 हजारांपर्यंत कर्ज देण्यात येत असून प्रकल्पाच्या 10 टक्के रक्कम अर्जदाराला सहभाग म्हणून घेण्यात येते. तसेच जास्तीत जास्त 10 हजार रुपयांपर्यंत अनुदान देण्यात येते. कर्जावर 5 टक्के व्याज दर आकारण्यात येत असून कर्जाची परतफेड 3 वर्षांत मासिक समान हप्त्यात करावयाची असते.
एन.एस.एफ.डी.सी. महिला समृद्धी योजना
या योजनेंतर्गत महिलांना 50 हजार रुपयांपर्यंत कर्ज देण्यात येत असून प्रकल्पाच्या 10 टक्के रक्कम अर्जदाराला सहभाग म्हणून द्यावी लागते. जास्तीत जास्त 10 हजार रुपयांपर्यंत अनुदान देण्यात येते. कर्जावर 4 टक्के व्याज दर आकारण्यात येत असून कर्जाची परतफेड 3 वर्षांत समान मासिक हप्त्यात करावयाची असते.
उच्च शैक्षणिक कर्ज योजना
व्यावसायिक व तांत्रिक उच्च शिक्षणाकरीता देशात तसेच परदेशात शिक्षण घेण्यासाठी कर्ज उपलब्ध करुन देण्यात येते. देशांतर्गत शिक्षण घेण्यासाठी 10 लाख रुपयांपर्यत कर्ज देण्याची मर्यादा आहे. कर्जाची परतफेड शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर 5 वर्षांमध्ये करावयाची आहे. तसेच परदेशात शिक्षण घेण्यासाठी 15 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज पुरवठा करण्यात येतो.
एन.एस.के.एफ.डी. सी. योजना
अस्वच्छ काम करणाऱ्या सफाई कामगारांचे व त्यांच्यावर अवलंबून असलेल्या कुटुंबियांचे पुनर्वसन करण्यासाठी राष्ट्रीय कर्मचारी वित्त व विकास महामंडळाची स्थापना केली आहे. त्यात विविध व्यवसाय करण्यासाठी 10 लाख रुपयांच्या कमाल मर्यादेपर्यंत कर्ज देण्यात येते.
या योजनेची प्रकल्प मर्यादा 5 लाख रुपयांपर्यंत आहे. महामंडळाकडून 20 टक्के बीजभांडवल 4 टक्के दराने दिले जाते. यात 10 हजार रुपयांपर्यंत अनुदानाचाही समावेश आहे. अर्जदाराचा सहभाग 5 टक्के असतो तर एन.एस.एफ.डी.सी. च्या (राष्ट्रीय अनुसूचित जाती वित्त व विकास निगम ) कर्जावर 6 टक्के व्याज दर आकारण्यात येतो. कर्जाची परतफेड करण्याची मुदत 5 वर्षांपर्यंत आहे. तसेच योजनेंतर्गत 5 ते 30 लाख रुपयांपर्यंतच्या कर्जासाठी 8 टक्के व्याज दराने कर्ज उपलब्ध करुन देण्यात येते.
एन.एस.एफ.डी.सी. सूक्ष्म पतपुरवठा योजना
या योजनेंतर्गत 50 हजारांपर्यंत कर्ज देण्यात येत असून प्रकल्पाच्या 10 टक्के रक्कम अर्जदाराला सहभाग म्हणून घेण्यात येते. तसेच जास्तीत जास्त 10 हजार रुपयांपर्यंत अनुदान देण्यात येते. कर्जावर 5 टक्के व्याज दर आकारण्यात येत असून कर्जाची परतफेड 3 वर्षांत मासिक समान हप्त्यात करावयाची असते.
एन.एस.एफ.डी.सी. महिला समृद्धी योजना
या योजनेंतर्गत महिलांना 50 हजार रुपयांपर्यंत कर्ज देण्यात येत असून प्रकल्पाच्या 10 टक्के रक्कम अर्जदाराला सहभाग म्हणून द्यावी लागते. जास्तीत जास्त 10 हजार रुपयांपर्यंत अनुदान देण्यात येते. कर्जावर 4 टक्के व्याज दर आकारण्यात येत असून कर्जाची परतफेड 3 वर्षांत समान मासिक हप्त्यात करावयाची असते.
उच्च शैक्षणिक कर्ज योजना
व्यावसायिक व तांत्रिक उच्च शिक्षणाकरीता देशात तसेच परदेशात शिक्षण घेण्यासाठी कर्ज उपलब्ध करुन देण्यात येते. देशांतर्गत शिक्षण घेण्यासाठी 10 लाख रुपयांपर्यत कर्ज देण्याची मर्यादा आहे. कर्जाची परतफेड शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर 5 वर्षांमध्ये करावयाची आहे. तसेच परदेशात शिक्षण घेण्यासाठी 15 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज पुरवठा करण्यात येतो.
एन.एस.के.एफ.डी. सी. योजना
अस्वच्छ काम करणाऱ्या सफाई कामगारांचे व त्यांच्यावर अवलंबून असलेल्या कुटुंबियांचे पुनर्वसन करण्यासाठी राष्ट्रीय कर्मचारी वित्त व विकास महामंडळाची स्थापना केली आहे. त्यात विविध व्यवसाय करण्यासाठी 10 लाख रुपयांच्या कमाल मर्यादेपर्यंत कर्ज देण्यात येते.
टिप्पण्या